پرهیزازسوال‌های بیجا

قرآن ما را از سوال های بی جا نهی نموده است یعنی هر وقت حقیقت و نیز تکلیف خود را فهمیدیم، نباید ذهن خود را رها کنیم تا به پرسشگری بپردازد بلکه باید همان چیزهایی را که می دانیم به درستی عمل کنیم.
در مسیر زندگی سوالات بسیاری به ذهن ما می رسد که در مقابل، برای تعداد زیادی از آنها مشتاقانه به دنبال پاسخ می گردیم و شاید وقت و هزینه قابل توجهی هم برای آن بپردازیم. شاید کم پیش بیاید که به خود سوالهایمان فکر کرده باشیم.

در قرآن آیات فراوانی داریم که درباره پاسخ به سوال های مردم است، مثل این سوال که مردم درباره شراب و قمار پرسیده بودند و پاسخ آن در قرآن آمده است:

یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَیْسِرِ قُلْ فیهِما إِثْمٌ کَبیرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ إِثْمُهُما أَکْبَرُ مِنْ نَفْعِهِما وَ یَسْئَلُونَکَ ما ذا یُنْفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ کَذلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمُ الْآیاتِ لَعَلَّکُمْ تَتَفَکَّرُونَ (بقره، 219)
نوع دیگری از سوال های بیجا، سوال هایی است که دانستن آن برای انسان اهمیت چندانی هم ندارد. گویا مردم از پیامبر سوال های بی موردی می پرسیده اند که این آیه نازل شده است و تا ابد به ما این درس را داده است:
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَسْئَلُوا عَنْ أَشْیاءَ إِنْ تُبْدَ لَکُمْ تَسُۆْکُمْ وَ إِنْ تَسْئَلُوا عَنْها حینَ یُنَزَّلُ الْقُرْآنُ تُبْدَ لَکُمْ عَفَا اللَّهُ عَنْها وَ اللَّهُ غَفُورٌ حَلیمٌ قَدْ سَأَلَها قَوْمٌ مِنْ قَبْلِکُمْ ثُمَّ أَصْبَحُوا بِها کافِرین‏ (مائده، 101 و 102)
اى کسانى که ایمان آورده‏اید، از چیزهایى که اگر براى شما آشکار گردد ناراحت و غمگینتان مى‏کند (از پیامبر) مپرسید و اگر هنگامى که قرآن نازل مى‏گردد (و فرشته وحى حاضر است) از آنها بپرسید بر شما آشکار مى‏گردد. خداوند از آنها (از پرسش‏هاى نارواى گذشته) درگذشت و خداوند بسیار آمرزنده و بردبار است.
روحیه پرسشگری تا آنجا که باعث یافتن راه رشد انسان و دارای فایده باشد پسندیده است اما مثل همه امور دیگر باید مراقب آفت های آن باشیم. قرآن ما را از سوال های بیجا نهی نموده است یعنی هر وقت حقیقت و نیز تکلیف خود را فهمیدیم، نباید ذهن خود را رها کنیم تا به پرسشگری بپردازد بلکه باید همان چیزهایی را که می دانیم به درستی عمل کنیم
همین سوال های بیجا بود که برای بنی اسرائیل مشکل ایجاد کرد. به دستور الهی باید گاوی را ذبح می کردند اما آنقدر سوال های مکرر درباره نوع و رنگ و صفات گاو پرسیدند که هر بار در جواب سوالشان، خدا شرایط آن گاوی که باید ذبح می شد را تعیین می کرد.(بقره، آیات67 تا 71) کار به جایی رسید که تنها یک گاو در آن منطقه با آن شرایط پیدا شد و صاحب آن هم از فرصت استفاده کرد و پول بسیار زیادی را برای فروختن آن مطالبه کرد و مردم هم مجبور شدند آن پول را بپردازند.
بنابراین روحیه پرسشگری تا آنجا که باعث یافتن راه رشد انسان و دارای فایده باشد پسندیده است اما مثل همه امور دیگر باید مراقب آفت های آن باشیم.