شهید بهشتى میفرماید اسلام از وحى پیامبر شروع نمیشود، اسلام از روشن ترین شناخت هاى بشرى شروع میشود. این اصلى است که ما در کار تولید فرهنگ دینى باید به آن توجه کنیم، در هرکجا که هستیم
اسلام از روشن ترین شناخت هاى بشر شروع میشود و بعد در این مسیر به وحى و پیغمبر میرسد و ادامه راه، هم باعقل است و هم با وحى
ما در کار فرهنگى ،تبلیغى ، تربیتى باید بنا را بر این بگذاریم که مخاطب داراى اندیشه تحلیل گر است و ما باید به مذاق او حرف بزنیم. بنا را بر این بگذاریم که مخاطب ما متعبد نیست، فردى که تعبد به هیچ چیزى ندارد، شما باید با منطق و تحلیل با او حرف بزنید
براى هرچیزى که میگویى باید بگویى چرا، و هر گذاره اى که بکار میبرى باید بگویى زیرا از بدیهى ترین نقطه ها با روشن ترین روندها باید کار فرهنگى را شروع کنیم،بعداً میرسیم به وحى و پیامبر به عنوان یک واقعیت عینى و اگر مخاطب به این واقعیت نرسید، به دین الهى نرسیده است، ولى اگر رسید، وحى در شناخت و رفتارش نقش پیدا میکند. دکتر بهشتى میفرماید اگر در عرصه مباحث فرهنگى از همان اول پایه را بگذاریم روى پیامبر و قرآن و نقل، راه قرآن و انبیاء را نرفته ایم، چون خود انبیاء اینگونه عمل نکرده اند.
راه قرآن مبتنى بر عقل و علم است و لذا جهانى است،و لذا جاودانه است، همه انسانهاى دنیا ولو به زبان قبول میکنند که با اندیشه تحلیلگر و شناخت روشن شروع کنیم. همه مکتب هاى به ظاهر مترقى دنیا میگویند،هوشمند باش، بیاندیش، واقع بین باش، ما هم همین را میگوییم. ما هم نمیخواهیم به اسم فرهنگ دینى کلاه کسى را برداریم.
ما هم میخواهیم به انسان بگوییم واقع بین باش، منتهى همه واقعیت را ببین ، هستى را ببین که واقعیت عینى دارد، در عین حال پویش و تحرک دارد، این تحرک عالم و آدم جهت و هدف دارد، و دیگر مطلب تمام است و مخاطب خودش میفهمد که لوازم پذیرش این نظرات چیست. از این به بعد در مسیر تکاملى به وحى میرسد، به پیامبر و انسان نمونه میرسد و راهش را دنبال میکند.
بهشتى میگوید پیامبران نمى آمدند بگویند من پیامبرم ، پس شما این کار را بکنید، اول به مردم میفهماندند که شما چه نیازى به من دارید،شما چه کم دارید و حقیقت کجاست، سعادت و شقاوت شما در چیست و بعد میرسیدند به اینکه من پیامبرم ، بعد معجزه میکردند، کدام پیامبر با معجزه شروع کرده؟ شما پیامبرى دیدید که همان اولى که آمده و با مردم حرف نزده ، عصا را مار کند؟!
"دین شروع عقلانى و تداوم عقلانى-وحیانى" سال ٩٠
