خمس :: تلنگر

خمس که واجب دیگری از واجبات مالی است، دارای مفهوم گسترده تری است که مختص به جنس معینی از اموال نمی باشد، بلکه مطلق درآمدی که از هر گونه کسب و کاری عاید انسان بشود و از هزینه ی سال اضافه بیاید

متعلق خمس قرار می گیرد و یک پنجم آن باید به عنوان ادای خمس از آن مال اضافه آمده ی از هزینه ی سال اخراج شود و به مصرف معین برسد.
چنان که در قرآن کریم به صراحت آمده است:
و اعلمُوا انما غنمتم من شی فان لله خمسه؛بدانید هر چیزی که به عنوان غنیمت و فایده عایدتان شد، یک پنجم آن از آن خداست و طبق دستور از مالتان باید جدا شود.
البته در فقه اهل تسنن، خمس واجب، اختصاص به غنایم جنگی داده شده است ولی در فقه شیعه چنان که گفته شد اختصاص به اموال معینی ندارد، بلکه هرگونه درآمدی از هرگونه کسب و کاری که عاید انسان بشود، مورد تعلق خمس قرار می گیرد.
از این رو شاید بتوان گفت کمتر کسی ممکن است پیدا شود که بیکارمحض باشد و یا درآمدی زاید برهزینه ی سال خود و عائله اش حتی به قدر ده ریال نداشته باشد که دوریال آن خمسی واجب الاخراج باشد و از آن طرف نیز شاید بتوان گفت اکثریت مردم ممکن است مالک هیچ یک از اجناس نه گانه ای که متعلق زکات قرار می گیرند نباشند تا مشمول قانون زکات گردند.
ولی اکثریت مردم چنان که گفته شد مشمول قانون خمس می باشند و جالب این که در قرآن کریم، آیه ای صریحا راجع به مسأله ی زکات به معنای خاص با بیان اجناس نه گانه و میزان نصاب و شرایط خاص آنها نداریم!
بلکه آنچه هست، زکات به معنای مطلق انفاق مالی است که شامل زکات به معنای خاص و خمس و سایر انفاقات می شود و شرح و تفصیل خصوصیاتشان را آقایان فقها از سنت یعنی بیان رسول خدا و ائمه ی هدی استنباط می کنند و در اختیار امّت مسلمان می گذارند

و همین است جواب کسانی که گاهی می پرسند چرا راجع به مسأله ی خمس یک آیه بیشتر در قرآن نیامده امّا راج به مسأله ی زکات آیات عدیده مکررا و مؤکدا آمده است؟!
می گوییم آیات زکات، اختصاصی به زکات به معنای خاصی ندارد!
بلکه مقصود، مطلق انفاق مالی است که خمس و زکات به معنای خاصی از مصادیق آن است و لذا در سوره های مکیه نیز سخن از زکات به میان آمده و حال این که زکات به معنای خاصی در مدینه تشریع شده است.
سوره انفال آیه41