• در برخی اذهان عامه مردم مساله فکر و نیت گناه یک امر عادی و سطحی تلقی شده و این گونه است که اگر از آنها پرسیده شود آیا نیت گناه، گناه است؟
    • به سرعت و بدون درنگ جواب می‌دهند که خیرگناه نیست و در مقابل این سوال که آیا نیت خوب، ثواب و پاداش دارد باز هم بلادرنگ جواب مثبت می‌دهند اما با بررسی آیات، روایات و برخی از احکام به این نکته می‌رسیم که این مساله به این سادگی نیست و باید به طور دقیق مورد بررسی و تبیین قرار گیرد.
    • در فرهنگ اسلامی نیت روح عمل است و براساس احکام اسلام خلوص نیت شرط قبولی عبادات می‌باشد. «انما یتقبل الله من المتقین» (مائده 27)(همانا خداوند اعمال متقین را قبول می‌کند)
    • و یا در روایات آمده پیامبر فرمود: «انما الاعمال بالنیات» به درستی که کارها وابسته به نیت است.
    • در قوانین الهی برای قبولی اعمال سه شرط قرارداده شده است:
    1. حسن فعلی: یعنی کاری که می‌خواهی انجام دهی خوب باشد مانند نماز، روزه، کمک به دیگران و غیره
    2. حسن فاعلی: یعنی کننده کار خودش خوب باشد.
    3. حسن غایی: یعنی هدف از انجام کار چیست، خداست یا غیرخدا، این به نیت بر می‌گردد.
    • اسلام عمل با روح و نیت الهی می‌خواهد، نه عمل بی روح و یا هر عملی را، بنابر این اگر انسان نماز، روزه، حج و جهاد و غیره را انجام می‌دهد برای خودنمایی و ریاء قبول نیست. 
    • نیت و اخلاص در نیت عامل تقرب واقعی و قبولی اعمال در درگاه خداوند تبارک و تعالی است از این رو در آیات قرآن کلمه «فی سبیل الله» فراوان به کار رفته است، درباره فلسفه و حکمت می‌توان گفت:
    1. سبب رشد و بالندگی اعمال است یعنی اگر عمل با هدف و مقصود درست انجام شود عامل تکامل انسان می‌گردد.
    2. دوری از پوچی و بیهودگی
    3. شرافت اعمال آدمی بستگی به آن دارد زیرا نیت و اخلاص روح اعمال است.
    4.  تمرین برای انجام دادن اعمال خالصانه دیگر
    5.  دوری از غفلت و فراموشی
    6.  تعیین جهت و مسیر صحیح و نتیجه بخش.
    • بنابراین کلام رضایت و خشنودی به کار خوب و بد مربوط به نیت است که دو عقوبت برای انجام گناه است یکی عقوبت قصد و نیت و دوم عقوبت انجام آن است.
    • در روایت دیگر درباره فکر گناه می‌فرماید:«من کثیر فکره فی المعاصی دعته الیها»کسی که درباره گناهان زیاد فکر کند، گناهان او را به سوی خود می‌کشانند.
    • همچنین درباره نیت گناه می‌فرمایند:«ان المومن لینوی لذنب فیحرم رزقه»همانا مومن نیت گناه می‌کند پس از روزیش محروم می‌شود.
    • پس بیایم نیت های بدی که قرار هست به آن لباس عمل بپوشانیم فراموشش کنیم